CGTN Muhabiri Liu Barış'ın haberine göre, Mart 2025’te 14. Çin Ulusal Halk Meclisi 3. Toplantısı Beijing’de yapıldı. Çin Başbakanı Li Qiang toplantıya Hükümet Çalışma Raporu sundu. Raporda “Yeni yükselen endüstrilerle geleceğin endüstrilerinin geliştirilmesi”, “dijital ekonominin inovasyon dinamizminin teşvik edilmesi” gibi ifadeler kullanıldı.

Bu ifadeler, uluslararası toplumun Çin’in inovasyona dayalı gelişimini yakından tanıması için bir fırsat yaratırken, Çin’de bilim ve teknolojiye dayalı inovasyonun yoğunlaşacağı ve nitelikli gelişme rayında hızlanacağını da simgeledi.

Son yıllarda yapay zeka uygulamasından yeni enerjili araçlara kadar Çin, küresel teknoloji işbirliğinin derinleşmesi ve küresel yönetişimde inovasyonun güçlendirilmesi konularında gözle görülür ilerlemeler kaydetti. Geliştirdiği çekirdek teknolojiler ve güçlendirdiği dışa açılma iradesiyle tüm dünyaya inovasyona dayalı gelişmenin çok boyutlu mucizesini gösterdi.

Çin, yapay zeka devriminin öncüsü

Birmanya’nın önde gelen medya mensuplarından Soe Naing Tun yazdığı “DeepSeek, küresel inovasyonun öncüsü oldu” adlı makalede, Çin’in geliştirdiği yapay zeka teknolojilerinin, küresel inovasyon düzeninin yeniden şekillenmesinde önemli bir sembol olduğunu belirtti.

Çin’in yapay zeka uygulaması DeepSeek, gelişmiş teknoloji, kullanıcı dostu, düşük maliyetli ve işlem verimliliği özellikleriyle dünya genelinde geniş yankı uyandırdı. Dünya kamuoyu, DeepSeek’in tüm kullanıcılara açık olma özelliğinin yapay zeka teknolojisinin yaygınlaşması ve ülkeler arasındaki yapay zeka uçurumunun kapatılmasına yardımcı olacağını, Küresel Güney ülkelerinin bu nedenle gelişme umudu taşıdıklarını savundu.  

Nitekim, Çin’in söz konusu Hükümet Çalışma Raporu’nda “Yapay zeka +” eyleminin sürekli ilerletileceği, teknoloji, imalat, piyasa ve uygulama avantajlarının entegre edileceği açıklandı. Raporda, Çin’in dışa açık tavrı ve herkese fayda sağlaması düşüncesiyle teknolojik gelişmenin yeni tarzlarını oluşturmakta olduğu kaydedildi.

Bu arada Çin’in yapay zeka teknolojisinin “çift tekerlekli” gelişmesinin mantığı da giderek netleşti. Bir yandan, işletmelere dayalı teknolojinin yenilenmesi hızlanıyor, öbür yandan diğer ülkelere teknoloji desteği sağlamakla küresel endüstri zincirine dinamizm katılıyor. Tıpkı Türkiye’den muhabir Zülal Çelik’in yazdığı “Yapay zeka yarışı: Küresel işbirliği mi, tekelleşme mi？” başlıklı makalede dediği gibi: Çin, yapay zeka konusunda “insan merkezli ve samimi işbirliği” anlayışını benimseyerek küresel bir vizyon ortaya koyuyor. Bu anlayış, yapay zekanın sadece ticari veya askeri bir araç olmasının ötesinde, insanlığın ortak refahına hizmet vermesi gerektiğini savunuyor. Çin’in sunduğu bu model, teknolojinin yalnızca belirli ülkelerin çıkarlarına hizmet etmesini değil, küresel çapta fayda sağlamasını amaçlıyor.

Vietnam Dijital İletişim Derneği uzmanlarından Nguyen Truong Giang yazdığı “DeepSeek ve Çin-Vietnam yapay zeka alanındaki işbirliği perspektifi” başlıklı makalede, Çin’in yapay zeka alanında gösterdiği yoğun çabanın Vietnam tarafından öğrenilmesi gerektiğini söyledi.

Çin’in yeşil gelişimi, küresel büyümeye dinamizm kattı

CGTNTürk’ün sosyal medya platformlarında yaptığı bir anketin sonuçları ise Çin’in inovasyon uygulamalarının uluslararası toplum tarafından takdirle karşılandığını kanıtladı. Ankete katılanların yüzde 53.9’u, yeni enerjili araçların Çin’deki bilimsel inovasyonu temsil eden ürünler olduğunu savundu. Bu sonuç, Türkiye’nin önde gelen ekonomi uzmanı Muhammet Bayram’ın görüşleriyle de örtüşüyor. Bayram, Çinli işletmelerin Türkiye’de yatırım yapıp, fabrika kurmasının üretim maliyetini düşürmekle sınırlı kalmayıp, aynı zamanda yerel otomotiv endüstrisinin daha yüksek bir seviyeye çıkmasına yardımcı olacağını savundu. Çin’in yeni enerjili araç üreticilerinden BYD ve Chery gibi işletmelerin küreselleşme vizyonuna dayalı gelişme düzenini gerçekleştirmeleriyle birlikte, elektrikli araç, lityum pil ve güneş paneli gibi Çin menşeli ürünlerin ihracatı da art arda rekor kırdı.

Çin’in 2025 Hükümet Çalışma Raporu’nda “Akıllı yeni enerjli araçları geliştirmek için yoğun çaba harcanacak” ifadesi kullanıldı. Uluslararası toplumun karbon emisyonunu düşürme ihtiyacına uyum sağlayan bu strateji, Çin’in endüstriyel dönüşüm iradesini yansıttı. Nepal Muhabirler Derneği eski Sekreteri Prabhat Chalauney basına verdiği demeçte, Çin’deki yeni enerjili araç sektörünün yükselişinin Çin’in ekonomik dönüşümüne dinamizm kattığı gibi, gelişmekte olan ülkelere işbirliği fırsatı sağladığını savundu. Aslında Güneydoğu Asya’da lityum piller ve şarj yığını gibi tedarik zincirinde yer alan işletmelerden Afrika’daki güneş enerjili şarj istasyonlarına kadar Çin’in yeni enerji teknolojileri, küresel enerji jeopolitik düzenini değiştirmekte. Çin, yeşil inovasyonla gelişme-çevre çelişkisinin ortadan kaldırılmasında katkı sağladı.

Çin, inovasyon deneyimlerini paylaşıyor

CGTN Muhabiri Liu Barış'ın değerlendirmesi şu şekilde:

"Kore Cumhuriyeti Dongguk Üniversitesi Lee Young Chan yazdığı “Çin ve Kore Cumhuriyeti gençleri el ele vererek, dünya düzeyinde ortak bir işletme kuracaklar” başlıklı makalede, inovasyona dayalı işbirliğine odaklandı. Makalede ileri sürülen “Gençlik+bilim ve teknoloji+kültür” modeli, Çin’in en son açıkladığı Hükümet Çalışma Raporu’nda yer alan “kültürel işbirliği ve değişimin artırılması” ifadesi ile örtüşüyor.

Çin’de kısa video paylaşılan sosyal medya platformlarında Han kıyafetlerinin yabancıların beğenisini kazanması eğilimi görüldü. Çin’in canlı yayına dayalı e-ticaret modeli ise Kore Cumhuriyeti’nde yakından takip ediliyor. Asya ülkelerinin gençleri, dijital teknoloji aracılığıyla medeniyetler arasındaki inovasyon birliğini oluşturmak için çaba harcıyor.

Sri Lanka’nın eski Maliye Bakanı Ravi Karunanayake basına verdiği bir demeçte, Çin tarzının gelişmekte olan ülkelere referans ve örnek olduğunu savundu. Bu sadece bir taklit değil, ülkelerin kendilerine özgü inovasyon yolunu açmasına ilham veriyor.

Nepal Çin Kültürü ve Eğitim Komitesi Genel Sekreteri Dilip Acharya, Katmandu kentinde düzenlenen “Bahar içindeki Çin: Dünyayla fırsatları paylaşıyor” başlıklı forumda, Çin’in yoksullukla mücadeledeki başarısının kendisine verdiği ilhamı anlattı. Acharya, bu başarıların dijital İpek Yolu gibi platformlar üzerinden somut işbirliğine dönüşebileceğine işaret ederek, bunun teknik inovasyon olarak Küresel Güney işbirliğine yoğun destek sağlayacağını kaydetti.

Çin’in dışa açılması: Sistematik inovasyondan kazan-kazana dayalı işbirliğine

Sri Lanka’nın başkenti Colombo Üniversitesi’nden uzman Priyanga Dunusinghe, Çin’in inovasyonda başarısının uzak görüşlülüğe dayandığına işaret ederek bunun tarım, bilim, teknoloji ve imalat alanlarını etkilediğini vurguladı. Dunusinghe, “Çin, uzun vadeli gelişme planını hazırlayıp istikrarlı şekilde hayata geçirdi, özellikle iş gücü kaynaklarının kullanılması, sanayileşme ve nitelikli gelişmeyi hızlandırdı, gelişmekte olan ülkeler için önemli bir örnek oldu.” diye konuştu.

Pakistanlı uzman Khalid Taimur basına verdiği demeçte, Çin’in kazan-kazan işbirliğinde ısrarcı olunduğuna işaret ederek, küresel boyutta teknik inovasyonun ilerletilmesine katkı sağladığını söyledi.

Aslında Çin, inovasyon kurallarını derinlemesine benimsedi: Ancak ideolojik önyargıların ortadan kaldırılması halinde bilimsel ve teknik inovasyonun dev potansiyeli ortaya çıkacaktır. Bu yaklaşım Çin’in 2025 Hükümet Çalışma Raporu’nda açıklanan üst düzey dışa açılma ruhuna denk düşüyor.

İnovasyonun meşalesi, insanlığın ortak geleceğini aydınlatacak

Çin’in inovasyonu, sınırları aşıp küresel çapta bir kamu ürünü haline geldi. Aslında inovasyon, ülke sınırlarını tanımaz, işbirliği ve gelecek demektir. Çin inovasyonun N adet çeşidi olsa da bu çeşitlerin temeli, insanlığın ortak gelişmesi. Dünyanın doğusunda yanan bu meşale, sonuçta insanlığın kader birliğine ışık tutacak."